De rashond onder vuur

Dit was mijn voorstel voor de Nederlandse Mopshondenfokkers aangesloten bij Commedia.
Aanleiding van de Algemene Ledenvergadering van zaterdag 28 april 2012.

De Rashond ligt onder vuur; ook onze geliefde Mops ontkomt hier niet aan. In paniek worden door vele rasverenigingen verkeerde besluiten genomen. Men kiest voor de makkelijkste weg: onderzoeken, testen en vervolgens worden vele dieren uitgesloten van de fokkerij. Men klopt zich op de borst en zegt: kijk eens hoe streng wij het aanpakken bij onze Club.... Men kent niet het inteeltpercentage binnen het ras of de verervingsgraad van de aandoeningen, sterker; men heeft vaak niet eens geinventariseerd bij welk percentage van de fokdieren een bepaalde aandoening voorkomt. Het uitsluiten van dieren enkel op individuele score kan ook zeker leiden tot een “genetische bottleneck”, met als resultaat het einde van het ras. Evenmin kent men de diversiteit van het ras; de Golden Retriever (toch een ras van de grote getallen) kende in Belgie bijvoorbeeld zo'n lage diversiteit dat het ras geen enkel individu meer mag uitsluiten.....Wat te doen in zo'n geval? De juiste en enige wetenschappelijk bewezen methode in elke dierfokkerij is:

Fokwaardeschatting.
De voorwaarden voor een dergelijke methode zijn: stambomen, een kloppende database, onderzoeken, testen, en geld. Ondergetekende is het met de wetenschappers eens en is ervan overtuigd dat het uitschakelen van dieren op individuele score de populatie absoluut in zijn achteruit zal zetten. Bij vele rassen in binnen- en buitenland is dit al gebleken. (o.a. 5 jaar strenge reglementering hartonderzoeken Cavaliers in Zweden; totaal mislukt en heeft het ras meer schade opgeleverd dan iets anders) Ons ras is vele honderden jaren oud, wij mogen een aantal jaren op de winkel passen, wij moeten onze verantwoordelijkheid oppakken maar niet het ras in Nederland in enkele jaren om zeep helpen door het instellen van maatregelen die het ras in Nederland onherroepelijk in zijn achteruit zal zetten. Wij dienen het ras het allerbeste te bieden, en dat is onomstreden: Fokwaarden ofwel Estimated Breeding Values, afgekort tot EBV's, de Internationale gebruikte term. De meeste publicaties over Fokwaarden zijn geschreven door wetenschappers en bedoeld voor deskundigen. De onderstaande voor de geïnteresseerde leek eenvoudig geschreven notitie, zal u allen een globale indruk geven van de totstandkoming van Fokwaarden in de dierhouderij. Na een korte inleiding over Fokwaardenschatting in het algemeen zal deze methode worden belicht met betrekking tot de fokkerij van Mopshonden.

Fokwaarden algemeen
Over weinig zijn wetenschappers het eens; echter overal ter wereld juichen wetenschappers, populatie-deskundigen en genetici het gebruik van Fokwaarden toe. Zij weten al decennia lang dat geen enkele dierfokkerij op basis van individuele scores vooruitgang geboekt heeft. Immers, individuele scores zeggen NIETS over de gezondheid van de te verwachten afstammelingen, en al helemaal niet als de erfelijkheidsgraad van deze aandoeningen niet bekend is. Het fokken van dieren is gericht op het versterken van gewenste erfelijke eigenschappen. Dit kunnen eigenschappen zijn als uiterlijk, gezondheid en karakter. Bij het rundvee kan men zich bijvoorbeeld richten op de hoeveelheid melk die geproduceerd wordt, bij Sportpaarden op het vermogen tot het leveren van prestaties in de piste en bij speurhonden richt men zich op het reukvermogen van het dier. Bij bijna alle diersoorten richt men zich allereerst op de gezondheid van het dier; immers een dier dat niet gezond is levert ook geen prestaties. Reeds decennia lang gebruikt men bij vele diersoorten de methode Fokwaarden. Deze methode is de mens ter beschikking gekomen met de komst van de computer. Op deze wijze kan men namelijk veel meer informatie verkrijgen overeen dier dan louter de prestatie c.q. gezondheid van de combinatie van ouderdieren die men in gedachten heeft. In een Fokwaardenprogramma worden vele gegevens ingebracht van de totale populatie. Allereerst de afstammingsgegevens, daarnaast andere kenmerken zoals uiterlijk en uitslagen van Gezondheids-onderzoeken. Op deze wijze brengt men hele families in kaart en verkrijgt men veel meer zekerheid over de gewenste erfelijke eigenschappen die men wil vastleggen in de toekomstige generaties. Uiteindelijk gaan de wetenschappers aan de slag met al deze gegevens; met wiskundige methodes berekenen zij zo zorgvuldig mogelijk de genetische aanleg van het dier, maken een afgewogen inschatting van te verwachten generatie en stellen vervolgens de best mogelijke combinaties voor. Fokwaarden in de rashondenfokkerij. Het doel van het berekenen van een Fokwaarde is dus het zo goed mogelijk schatten van de genetische aanleg voor bepaalde kenmerken. Fokwaardenschattingen zijn zeer succesvol ingezet bij vele dierfokkerijen, hoewel men kan spreken van een zeer arbeidsintensieve en dus kostbare methode. Echter de economische belangen, in bijvoorbeeld de veeteelt en paardenhouderij, spelen een grote rol en rechtvaardigden de kostenpost al heel snel.

Het moge duidelijk zijn dat het commerciële aspect niet van toepassing is in de hobby-fokkerij van honden; het zijn slechts idealisten die in deze dierfokkerijen een project Fokwaarden van de grond krijgen en resultaten boeken.Voldoende data (gezondheidsonderzoeken) en het financiële aspect vormen nog wel eens struikelblok. De Club en de fokkers zal een financiële bijdrage worden gevraagd. Gelukkig zijn er vele idealisten te vinden in de rashondenfokkerij en hebben meerdere rassen al baat bij een dergelijk programma. Er zijn op internet inmiddels talloze voorbeelden te vinden en alle wetenschappers juichen het gebruik van Fokwaarden toe.

Voorbeeld:
De Pyreneese Berghond ging door het gebruik van Fokwaarden in Duitsland terug van 80% naar 10% HD in slechts 8 jaar tijd.

Fokwaarden voor de Mopshond is mogelijk!!
Onder leiding van Arnold Jacques, bedrijfsmatig al vele jaren bekend met het ontwikkelen van dergelijke programma's, kunnen wij eens kijken hoever we zouden kunnen komen met het ontwikkelen van een Fokwaarden Programma voor de Mopshond. Onlangs werd door hem, samen met vele vrijwilligers, het Fokwaardenprogramma voor de Cavaliers opgezet. De Raad van Beheer werd vrijwel onmiddellijk participant en stortte een aanzienlijk bedrag om dit initiatief te ondersteunen. Ook de Raad weet namelijk dat selectie op individuen het ras achteruit zet in plaats van vooruit... (www.cavalierpopulation.com) Arnold heeft ons ras zijn medewerking reeds toegezegd!! Ook in internationaal verband zou dit mogelijk moeten zijn, fokkers en mopsen gaan regelmatig de landsgrenzen over. Vele gerenommeerde artsen en deskundigen hebben Arnold hun enthousiaste medewerking belangeloos toegezegd en zijn zeker ook te motiveren voor ons ras. De wetenschappers aan de Universiteit zullen echter betaald moeten worden; per kenmerk zijn dat vele duizenden euro's. De aandoeningen die als eerste zullen worden opgenomen in het programma zijn de oogaandoeningen, patella en de uithoudingstest. Allereerst zal de erfelijkheidsgraad van deze aandoeningen door hen vastgesteld moeten worden. De betrouwbaarheid van de fokwaardeschatting zal veranderen en stijgen; hoe meer Mopshonden deelnemen en hun gezondheidsuitslagen doorgeven hoe zuiverder de berekeningen zullen worden. Bij de start van het project zitten er reeds duizenden Mopshonden in het bestand en volgt op korte termijn het inbrengen van vele honderden uitslagen van onderzoeken. De genetische diversiteit en het inteeltpercentage van onze populatie zal men aan de Universiteit als eerste kunnen gaan berekenen. In het programma is, mede op advies van de medewerkers aan de Universiteit, gekozen voor het bekend maken van de best mogelijke combinaties op verzoek van de fokker met fokplannen en niet voor het bekendmaken van individuele scores. Uit deze lijst met geadviseerde combinaties zal de fokker zijn keuze kunnen maken. In plaats van (veelal onbegrijpelijke) gezondheidsattesten, die bovendien geen enkele garantie geven voor de te verwachten gezondheid van de pups, zal de fokker zijn puppykopers in de toekomst maar 1 ding hoeven te tonen: "Op basis van wetenschappelijk onderzoek aan de Universiteit Leuven en het hieruit voortvloeiende advies werden de pups op verantwoorde wijze gefokt uit de navolgende combinatie: vader .... X moeder ...."

Conclusie
Ik hoop van harte dat u uw verantwoordelijkheid neemt, het uitsluiten van dieren op individuele score zult afkeuren, er is nog nooit aangetoond dat dat iets brengt, en het initiatief tot een Project Fokwaarden zult toejuichen.

Mijn voorstel voor deze vergadering is dan ook als volgt:
1. Het aanstellen van een populatie-geneticus. Wij mogen voorstellen, die op basis van veronderstellingen en aannames gedaan worden, niet zomaar klakkeloos accepteren. Eerst moet er het nodige geïnventariseerd, gedocumenteerd en berekend worden.

2. De besproken aandoeningen (ogen, patella en uithoudingstest) VERPLICHT te gaan controleren maar vooralsnog geen dieren uit te sluiten. Wij moeten, nogmaals, eerst gaan inventariseren. Dat is namelijk nog nooit gebeurd onder
ONZE dieren. (Mopshonden ingeschreven in NHSB en binnen onze Club gefokt)

3. De uithoudingstest uitsluitend te verplichten voor alle vanaf 1-1-2011 geboren dieren en vrijwillig de oudere dieren te laten deelnemen aan deze testen. Dit zal in de praktijk zeer motiverend werken.

4. Een verplichting tot deelname aan het Project voor de Clubfokkers zou de allerbeste stap zijn, en alle kaarten te zetten op een Fokwaarden Project. Nogmaals, het is onze verplichting het beste te kiezen voor onze Nederlandse
populatie. Wij worden hierin gesteun door de totale wetenschap op het gebied van dierfokkerijen.

5. Als u allen dit initiatief steunt, kan reeds dit najaar, ca november 2012, een rapport worden opgemaakt door de wetenschappers van de universiteit Leuven, wat betreft de genetische variatie en het inteeltpercentage van ons geliefde ras. Dat is mij nu reeds toegezegd!

Met vriendelijke groeten
Monique Jansen
April 2012